Zotero

Zotero jest darmowym programem zarządzającym bibliografią. Pozwala na importowanie i zarządzanie bibliografią. Pozwala na automatyczne formatowanie opisów bibliograficznych w przypisach i automatyczne zestawianie bibliografii wykorzystanych prac. Z tego względu jest doskonałym narzędziem dla piszących prace naukowe.

Jak rozpocząć przygodę z Zotero?

Zotero jest programem darmowym na platformy Linux, Windows, OS X, który można pobrać z sieci. Polecam oficjalny serwer Zotero: https://www.zotero.org/download/

Tutaj znajduje się przystępna instrukcja instalacji Zotero napisana przez Pawła Szopę z seminarium z filozofii przyrody.

zotero.png

Polecam zapoznanie się z poradnikami - najpierw prezentacja ogólnych właściwości Zotero:

Proponuję również przewodniki przygotowane przez innych autorów:

Odnośniki bibliograficzne

Uwaga - jak uniknąć najczęstszych błędów

Nigdy nie wpisujemy do pól odnośników Zotero niczego bezpośrednio w edytorze!
Zawsze korzystamy z mechnizmów Zotero!

Tekst wpisany "ręcznie" do przypisów Zotero, albo do pól istnieje tylko do czasu odświeżenia informacji od Zotero. Zatem należy założyć, że wszystkie informacje wpisane ręcznie zostaną utracone, albo spowodują problemy z działaniem programu.

Odnośniki Zotero wstawiamy i edytujemy korzystając z przycisków, które pojawiają się w edytorze po poprawnej instalacji oprogramowania.

Numery stron (odnośniki)

W dawnym widoku okienka Zotero wszystkie pola są dostępne. Nieco trudności może sprawiać nowoczesny widok okienka Zotero.
1. Wstawiając nowy odnośnik najpierw wpisujemy początek tytułu pracy lub autora, następnie wybieramy ją z listy podpowiedzi. Akceptujemy [Enter]
2. Następnie należy rozwinąć listę pól dodatkowych (kliknięcie w odnośnik do publikacji na pasku Zotero, albo klawisze [Ctrl]+[strzałka w dół])
3. Wpisujemy stronę (zakres stron), do której (których) odwołujemy się w danym odnośniku. Można używać tutaj skrótów, np. "32nn" (ocznacza: strona 32 i następne).
4. Następnie akceptujemy wszystko [Enter].

Uwaga: w przypadku rozdziałów, artykułów itp. w bibliografii pojawią się zakresy stron zadeklarowane w bazie Zotero, zatem cytując daną pracę nie trzeba się martwić, czy pełny zakres stron publikacji zostanie poprawnie wykazany w bibliografii.

Zotero-odnosnik.png

Na rysunku pokazano przykład odwołania do s 12 książki M. Hellera. Zastosowano prefiks z łacińskimi skrótem "Cf." wyróżnionym kursywą. Komentarz do cytowanej myśli zawarty jest w sufiksie (odnośnik pełni rolę przypisu krytycznego).

Prefiks, sufiks - co to jest i jak używać?

Przy wprowadzaniu danych o cytowanej publikacji mamy możliwość uzupełnienia pól prefiks i sufiks. Pozwalają one na rozbudowanie treści przypisu o dodatkowe elementy:

  • prefiks - zawiera tekst wstawiany przed odnośnikiem bibliograficznym
  • sufiks - zawiera tekst wstawiany po odnośniku

Prefiks najczęściej wykorzystujemy do oznaczania odnośników odsyłających do literatury (używamy albo "Zob." albo "Por."; jeśli styl wymusza łacińskie skróty, to używamy "Cf." — uwaga pisane kursywą jak wszystkie skróty obcojęzyczne).

Sufiks najczęściej wykorzystujemy do wpisywania dodatkowego komentarza (np. w przypisie polemicznym).

Trudności sprawia niekiedy formatowanie tekstu prefiksów i sufiksów. Do wyróżniania możemy stosować trzy podstawowe tagi HTML

  • <i>…</i> (kursywa),
  • <b>…</b> (pogrubienie),
  • <sup>…</sup> (indeks górny)

Zatem najczęściej stosowany łaciński prefiks będzie wyglądał następująco:

<i>Cf.</i>

Uwaga: formaty można łączyć, ale należy przestrzegać ogólnych zasad HTML: należy pilnować kolejności w jakiej znaczniki były otwierane, i zamykać je w odwrotnej kolejności (znacznik otwierający nie zawiera znaku /).
Np. błędna sekwencja:

<b><i>Pogrubiona kursywa</b></i>

spowoduje wyświetlenie:

<b>Pogrubiona kursywa</b></i>.

Prawidłowa sekwencja znaczników dla pogrubionej kursywy to:

<b><i>Pogrubiona kursywa</i></b>

Więcej na ten temat: https://www.zotero.org/support/word_processor_plugin_usage

Grupa wymiany informacji bibliograficznej

Użytkownicy mogą tworzyć grupy, pozwalające na wymianę informacji bibliograficznej. Poniżej przykładowa grupa „Filozofia w nauce” - korzystanie z grupy nie wymaga członkostwa, ale możliwość edycji mają tylko członkowie (osoby zainteresowane uczestnictwem proszę o aplikacje do grupy).

Grupa „Filozofia w nauce” https://www.zotero.org/groups/filozofia_w_nauce

Jak zainstalować wybrany styl?

W celu zainstalowania stylu (tutaj dla przykładu styl "Semina Scientiarum") należy wykonać stępujące operacje:

  • wybieramy z menu Zotero: Edycja\Ustawienia
  • w oknie wybieramy dział "Cytowanie" i zakładkę "Style"
  • klikamy przycisk "+", pojawi się okienko wyboru pliku - wskazujemy plik "semina-scientiarum.csl"
  • potwierdzamy chęć zainstalowania nowego stylu

W dokumentach klikamy przycisk ustawień i zmieniamy styl na "Semina Scientiarum".

Ustawienia-Zotero-dodawanie-stylu.png

Cieszymy się pracą z przypisami i bibliografią zestawioną zgodnie z normami Wydawnictwa Naukowego UPJPII.

Wybrane style dla czasopism

Style cytowania zawarte są w specjalnym opisie w języku CSL (język znacznikowy, potomek XML). Dzięki temu opisy można wykorzystywać w różnych programach do obsługi bibliografii. Poniżej zamieszczone zostały najbardziej przydatne style.

Styl Harwardzki (Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, Copernicus Center)

W czasopiśmie ZFN stosowany jest od 2016 roku styl harwardzki w wersji opracowanej na Anglia Ruskin University.

Teksty anglojęzyczne

Plik CSL można pobrać z repozytorium stylów Zotero: https://www.zotero.org/styles/harvard-anglia-ruskin-university

Teksty polskojęzyczne

Opracowany został polskojęzyczny odpowiednik (spolszczono konieczne elementy opisu bibliograficznego dostosowując je do naszych zwyczajów językowych i typograficznych).

Pobierz styl harwardzki (ZFN) (plik w formacie ZIP, przed instalacją należy go rozpakować) - ostatnia aktualizacja: 28.11.2017

Poniższy styl udostępniany jest w wersji testowej, proszę więc o zgłaszanie znalezionych błędów na mój adres mailowy: lp.ude.2pjpu|kalop.lewap#lp.ude.2pjpu|kalop.lewap
W przypadku pojawienia się nowej wersji wystarczy jedynie zainstalować do Zotero nowy plik opisu stylu i odświeżyć cytowania w dokumencie.

Styl WF UPJPII

Specjalnie dla czasopisma Semina Scientiarum opracowany został styl opisu, bazujący na dawnym stylu WN UPJPII. Styl obejmuje przypisy, jak i bibliografię. Zalecany jest ze względu na prostotę i przejrzyste reguły.

Styl ten zalecany jest do prac dyplomowych na Wydziale Filozoficznym UPJPII. Zamieszczony tu plik zawiera opis stylu w języku CSL.

W przypadku pojawienia się nowej wersji wystarczy jedynie zainstalować do Zotero nowy plik opisu stylu i odświeżyć cytowania w dokumencie.

Pobierz styl Semina Scientiarum (plik w formacie ZIP, przed instalacją należy go rozpakować) - ostatnia aktualizacja: 29.04.2019

Styl PAN (Kwartalnik Historii Nauki i Techniki)

Styl opracowany został na potrzeby publikacji w czasopismach PAN. Styl obejmuje przypisy, jak i bibliografię.
Poniższy styl udostępniany jest w wersji testowej, proszę więc o zgłaszanie znalezionych błędów na mój adres mailowy: lp.ude.2pjpu|kalop.lewap#lp.ude.2pjpu|kalop.lewap
W przypadku pojawienia się nowej wersji wystarczy jedynie zainstalować do Zotero nowy plik opisu stylu i odświeżyć cytowania w dokumencie.

Pobierz styl Kwartalnika HNiT (plik w formacie ZIP, przed instalacją należy go rozpakować)

Polish Standard ISO 690‑1999 and 690−2−2002 (styl PN)

Jedyny "oficjalny" i w pełni unormowany styl opisu bibliograficznego. Najważniejszą wadą jest to, że mało która redakcja go stosuje (poza wydawnictwami bibliotekarzy). Styl został opracowany przez Zespół ds. Innowacyjności w Badaniach Towarzystwa Doktorantów

Pobierz styl ISO (plik w formacie ZIP, "Zapisz element docelowy jako…" a następnie należy go rozpakować)

Polish Citation Style for Humanities and Social Sciences

Styl stosowany jest w wielu polskich czasopismach z zakresu nauk humanistycznych, może być więc często pomocny. Styl został opracowany przez Zespół ds. Innowacyjności w Badaniach Towarzystwa Doktorantów.

Pobierz Polish Citation Style for Humanities and Social Sciences (plik w formacie ZIP, "Zapisz element docelowy jako…" a następnie należy go rozpakować)

Najważniejsze źródła danych bibliograficznych (przykłady)

Proces przygotowania bibliografii i przypisów można wydatnie przyspieszyć korzystając z automatycznego pobierania danych bibliograficznych. Większość zaawansowanych usług katalogowych, baz cytowań i repozytoriów udostępnia tzw. metadane publikacji, które mogą zostać zaimportowane przy pomocy odpowiednich technik. Najprościej jest korzystać z "wtyczek" do przeglądarek, w sytuacjach awaryjnych można skorzystać z metadanych zapisanych w pliku tekstowym.

Uwaga:

  • do importowanych danych należy podchodzić krytycznie (zawsze sprawdzamy!)
  • usuwamy/poprawiamy niektóre zbędne elementy

Warto wiedzieć, że w przypadku artykułów dostępnych w wersji pełnotekstowej plugin potrafi pobrać plik PDF i dołączyć do zachowanego opisu bibliograficznego jako załącznik.

NUKAT

Narodowy Uniwersalny KATalog centralny jest najważniejszym źródłem metadanych publikacji książkowych dostępnych w Polsce. Zawiera zweryfikowane, rzetelne informacje bibliograficzne. Metadane można importować przy pomocy pluginów.

http://www.nukat.edu.pl/

Uwaga: Często odpowiedzialność drugorzędna (redaktor, tłumacz) błędnie jest interpretowana jako autorstwo. Nagminnie wydawca jest dołączany do listy autorów/redaktorów. Po zaimportowaniu danych dla publikacji należy obowiązkowo przejrzeć listę autorów, redaktorów etc.

Więcej informacji o katalogu NUKAT

Google Scholar i Google Books

Google Scholar - ważna darmowa baza cytowań - jedno z podstawowych narzędzi wyszukiwawczych. Możliwość importu przez pluginy lub poprzez pliki z metadanymi w formacie: BibTeX, EndNote, RefMan (RIS)

Przykład: http://scholar.google.pl/scholar?oi=bibs&hl=pl&q=piramowicz (Piramowicz, Mizia, Powinności…)
Uwaga: niekiedy opisy bibliograficzne mogą zawierać istotne błędy (automatyczne przygotowanie)

Google Books - biblioteka cyfrowa Google, udostępnia książki w wersji pełnotekstowej, we fragmentach lub w małych wycinkach (cytatach). Sposób importowania metadanych oraz zastrzeżenia - takie same jak w przypadku poprzedniego produktu Google.

Uwaga na złe dane! (przykład)

WorldCat

Największa usługa katalogowa na świecie. Obejmuje większość opublikowanych książek i dużą część artykułów.

http://www.worldcat.org/

Uwaga: Dane są dobrej jakości, jakkolwiek praca często występuje w wielu formatach i nie wszystkie z nich zgadzają się z wersją przez nas cytowaną. Niekiedy opisy różnią się - potrzeba nieco praktyki w wyborze metadanych.

Federacja Bibliotek Cyfrowych

Federacja Bibliotek Cyfrowych to ważne miejsce udostępniania zarówno dawnych prac, jak i najnowszych nie objętych restrykcyjnymi prawami autorskimi. To doskonałe źródło poszukiwań.

Uwaga: każda z bibliotek może w nieco inny sposób przygotowywać metadane. Niekiedy pojawiają się błędy w opisie!
Nie jest obsługiwany format OAI-PMH

przykład wadliwego opisu: http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/doccontent?id=20332
różnice opisu RDF (błędny) i BibTeX (prawie dobry): http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=148017

JSTOR

Jedna z najważniejszych komercyjnych baz artykułów z dziedziny humanistyki. Pozwala na import poprzez plugin lub przez eksport metadanych do pliku (Citation Tools → Export).

np. praca W.M. Kozłowskiego LES PROPOSITIONS FONDAMENTALES …
http://www.jstor.org/stable/i40039892

Stanford Encyclopedia of Philosophy

Jedna z najważniejszych encyklopedii filozoficznych w sieci. Istnieje możliwość wykorzystania pluginu lub eksportu metadanych.

W tym ostatnim przypadku wybieramy: → Author & Citation Info; następnie kopiujemy kod poniżej tytułu: BibTeX Citation String (zaczynający się od znaku @)

np. http://plato.stanford.edu/entries/duhem/
Uwaga: w zależności od stosowanego stylu często konieczna jest zmiana typu publikacji i uzupełnienie pewnych danych ręcznie.

Biblioteka IBUK

→ [Pełna informacja o książce]
np .http://libra.ibuk.pl/book/101353
Format refWorks, EndNote

przykład konieczności uzupełnienia/korekty danych
np. http://libra.ibuk.pl/book/101346